TS.BS Lê Văn Hiền

Tiến sĩ, Bác sĩ

Phòng khám Sản phụ khoa Hiền Đức

Xem hổ sơ

Công dụng của cây ngải tây và lưu ý khi sử dụng

13 Tháng 07, 2023 0 Bình luận

Ngải tây là một loại thảo dược quen thuộc trong y học cổ truyền, nổi bật với hương thơm đặc trưng và vị đắng nhẹ. Không chỉ được biết đến với khả năng hỗ trợ tiêu hóa, ngải tây còn chứa nhiều hoạt chất quý mang lại các lợi ích tiềm năng cho sức khỏe. Tuy nhiên, việc sử dụng ngải tây cũng cần thận trọng để đảm bảo an toàn, đặc biệt với những đối tượng nhạy cảm. Hãy cùng SHeGAN tìm hiểu chi tiết hơn về đặc điểm, thành phần hóa học, công dụng cũng như những lưu ý cần biết khi sử dụng loại cây này.

1. Tìm hiểu chung về cây ngải tây

Cây ngải tây (tên khoa học: Artemisia absinthium L.), còn được gọi là ngải cứu xanh hoặc wormwood, là một loại cây bụi lâu năm thuộc họ Cúc, có nguồn gốc từ châu Âu nhưng hiện được trồng rộng rãi ở nhiều nơi trên thế giới.

1.1 Đặc điểm tự nhiên

Cây có rễ lâu năm, thân cao khoảng 60–75 cm, màu trắng, phủ lông mịn. Lá trắng hai mặt, dài 7–8 cm, cuống có cánh, lá nhỏ dần trên cuống hoa. Hoa xuất hiện từ đầu hè đến đầu thu, màu vàng lục, tập trung thành cụm chùm đứng. Cả lá và hoa đều rất đắng, thơm nồng, đặc trưng bởi mùi thujone.

Tìm hiểu chung về cây ngải tây

Tìm hiểu chung về cây ngải tây

1.2 Thành phần hoá học

Ngải tây (Artemisia absinthium L.) chứa nhiều hợp chất hóa học đặc trưng, trong đó nổi bật là các nhóm terpenoid và tinh dầu như thujone (alpha, beta), long não, γ-terpinene, myrcene, bornyl acetate và linalool. Bên cạnh đó, cây còn giàu flavonoid (quercetin, isoquercitrin, chamazulene) và các axit phenolic như coumaric, chlorogenic, vanillic. Những hợp chất này góp phần tạo nên đặc tính mùi vị, đồng thời là nền tảng dược tính quan trọng của cây.

Ngoài ra, ngải tây còn chứa các lactone như absinthin, anabsinthin và artemisinin, cùng với nhựa, axit hữu cơ, vitamin C, E, thiophene và polyphenol. Tuy nhiên, cần lưu ý đến thujone – một chất có thể gây độc cho hệ thần kinh trung ương nếu sử dụng quá liều.

2. Công dụng của cây ngải tây

2.1 Tác dụng giảm đau và chống viêm

Hoạt chất artemisinin cùng với flavonoid trong cây ngải tây được biết đến với khả năng giảm đau tự nhiên và kháng viêm mạnh. Chúng có thể ức chế các phản ứng viêm trong cơ thể, làm dịu các cơn đau do chấn thương, viêm khớp hoặc đau cơ.

2.2 Chống oxy hoá

Các hoạt chất như flavonoid, chamazulene, axit phenolic trong ngải tây có khả năng chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ tế bào khỏi tác hại của gốc tự do, làm chậm quá trình lão hóa và hỗ trợ phòng ngừa nhiều bệnh mạn tính.

Chống oxy hoá

2.3 Kháng khuẩn và kháng nấm

Ngải tây có tác dụng tiêu diệt các loại ký sinh trùng đường ruột như giun, sán nhờ thành phần thujone và artemisinin. Ngoài ra, tinh dầu ngải tây còn có khả năng kháng khuẩn, kháng nấm, hỗ trợ điều trị các bệnh nhiễm trùng. Đây là lý do cây được dùng nhiều trong các bài thuốc điều trị nhiễm trùng ngoài da, viêm họng hay các bệnh lý đường hô hấp.

2.4 Hỗ trợ tiêu hóa

Ngải tây giúp giảm đầy hơi, khó tiêu, kích thích tiết dịch tiêu hóa, tăng tiết mật, hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày, trào ngược axit và các rối loạn tiêu hóa khác. Kích thích tuyến nước bọt và dịch tiêu hóa, từ đó hỗ trợ tiêu hóa hiệu quả hơn, giảm chứng đầy bụng, khó tiêu, chán ăn. Loại cây này còn giúp tăng cảm giác ngon miệng và giảm táo bón. Dùng trà ngải tây sau bữa ăn cũng là một cách giúp làm dịu dạ dày và kích thích tiêu hóa tự nhiên.

Hỗ trợ tiêu hóa

Hỗ trợ tiêu hóa

2.5 Chống ung thư

Hợp chất artemisinin trong ngải tây được nghiên cứu có khả năng tiêu diệt tế bào ung thư, đặc biệt là các tế bào ung thư vú giàu sắt. Artemisinin là hoạt chất nổi bật trong ngải tây và ngải cứu, có khả năng tiêu diệt tế bào ung thư. Cơ chế chính là artemisinin phản ứng với sắt (mà tế bào ung thư thường chứa hàm lượng sắt cao hơn tế bào bình thường) tạo ra các gốc tự do mạnh, phá hủy cấu trúc và tiêu diệt tế bào ung thư mà ít ảnh hưởng đến tế bào khỏe mạnh.

3. Liều dùng và cách sử dụng cây ngải tây

Liều lượng sử dụng cây ngải tây (ngải cứu) phụ thuộc vào mục đích điều trị, dạng chế phẩm (tươi, khô, chiết xuất) và tình trạng sức khỏe từng người. Thông tin tổng hợp từ các nguồn uy tín cho thấy:

Dạng khô: 3–5g/ngày, sắc uống hoặc pha trà. Tối đa không nên vượt quá 10g/ngày. Một số trường hợp đặc biệt có thể dùng tới 30g/ngày nhưng cần có chỉ định của thầy thuốc.
Dạng tươi: 9–15g/ngày, dùng sắc uống, nấu ăn hoặc chế biến món ăn bồi bổ.
Dạng trà: 1–2g lá hoặc hoa khô hãm với 150–200ml nước sôi, uống 2–3 lần/ngày.
Dùng ngoài: Lượng tùy theo nhu cầu, có thể giã nát đắp lên da, nấu nước tắm, ngâm chân hoặc xông hơi.
Bài thuốc trị giun sán: 100–300mg lá ngải tây mỗi ngày, chia 2–3 lần nhỏ.
Bài thuốc điều hòa kinh nguyệt: 5g lá ngải tây khô sắc với 100ml nước, cô còn 50ml, thêm ít đường cho dễ uống

Cách sử dụng đúng cách

Sắc uống: Dùng liều phù hợp (khô hoặc tươi), sắc với nước, uống trong ngày. Có thể kết hợp với các vị thuốc khác theo chỉ định.
Pha trà: Hãm lá hoặc hoa khô với nước sôi, uống như trà thảo dược.
Nấu ăn: Dùng ngải tây tươi nấu với trứng, thịt hoặc các món ăn bồi bổ sức khỏe.
Dùng ngoài: Đun nước ngải tây tắm, ngâm chân, xông hơi hoặc giã nát đắp lên vùng da bị đau, sưng, viêm, chảy máu.
Chế phẩm khác: Chiết xuất tinh dầu dùng làm thuốc xoa bóp, kem dưỡng, cồn thuốc.

Liều dùng và cách sử dụng cây ngải tây

Liều dùng và cách sử dụng cây ngải tây

4. Những lưu ý cần biết trước khi sử dụng cây ngải tây

Việc sử dụng cây ngải tây cần được thực hiện đúng liều lượng và thời gian, tránh dùng kéo dài liên tục để hạn chế nguy cơ ngộ độc, đặc biệt là do độc tính thần kinh từ hoạt chất thujone có trong cây. Ngải tây không phù hợp với phụ nữ mang thai trong 3 tháng đầu, người đang mắc các bệnh lý về gan như viêm gan, xơ gan nặng, hoặc những trường hợp rối loạn tiêu hóa cấp tính.

Bên cạnh đó, những người có tiền sử dị ứng với thực vật thuộc họ Cúc (Asteraceae) cũng cần cẩn trọng, vì ngải tây có thể gây phản ứng dị ứng. Tuyệt đối không tự ý kết hợp ngải tây với các vị thuốc khác, chẳng hạn như nghệ, nếu chưa có chỉ định hoặc tư vấn từ bác sĩ chuyên môn. Cách sử dụng an toàn nhất là dùng theo từng đợt ngắn, ngưng dùng sau khi các triệu chứng đã thuyên giảm, và không dùng để thay thế hoàn toàn cho các thuốc điều trị đặc hiệu.

Cây ngải tây không chỉ là loại thảo dược dân gian quen thuộc mà còn là vị thuốc nhiều tiềm năng trong việc hỗ trợ điều trị và chăm sóc sức khỏe. Tuy nhiên, như bất kỳ loại dược liệu nào khác, việc sử dụng ngải tây cần đúng cách, đúng liều và cẩn trọng trong từng trường hợp cụ thể để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

SHeGAN - Mỹ phẩm thuần chay cao cấp có nguồn gốc từ thiên nhiên
Sản phẩm của SHeGAN được sản xuất tại nhà máy đạt tiêu chuẩn FDA của Hoa Kỳ và cGMP của Bộ Y Tế.